عطار از شعرا و نویسندگان قرن ششم هجری قمری است.

نام اصلی او "فرید الدین ابوحامد" بوده است و اطلاع دقیقی از سال تولد او در دست نیست و تاریخ ولادتش را از سال 513 هجری قمری تا 537 هجری قمری دانسته اند.

عطار در روستای "کدکن" که یکی از دهات نیشابور بود به دنیا آمد و از دوران کودکی او جزئیات خاصی در دست نیست.

پدر عطار به شغل عطاری (دارو فروشی) مشغول بوده و "فریدالدین" هم پس از مرگ پدرش به همین شغل روی آورد.

عطار علاوه بر دارو فروشی به کار طبابت هم مشغول بود

آنچه مسلم است عطار در اواسط عمر خود دچار تحولی روحی شد و به عرفان روی آورده است.

در مورد چگونگی این انقلاب روحی داستانهایی وجود دارد که درستی آنها از نظر تاریخی معلوم نیست ولی معروف ترین آنها این است که روزی عطار در دکان خود مشغول به معامله بود که درویشی به آنجا رسید و چند بار با گفتن جمله چیزی برای خدا بدهید از عطار کمک خواست ولی او به درویش چیزی نداد .

درویش به او گفت : ای خواجه تو چگونه می خواهی از دنیا بروی؟

عطار گفت : همانگونه که تو از دنیا می روی . درویش گفت :تو مانند من می توانی بمیری؟ عطار گفت : بله ، درویش کاسه چوبی خود را زیر سر نهاد و با گفتن کلمه الله از دنیا رفت.

عطار چون این را دید شدیدا" منقلب گشت و از دکان خارج شد و راه زندگی خود را برای همیشه تغییر داد.

او بعد از مشاهده حال درویش دست از کسب و کار کشید و به خدمت عارف رکن الدین رفت که در آن زمان عارف معروفی بود و به دست او توبه کرد و به ریاضت و مجاهدت با نفس مشغول شد و چند سال در خدمت این عارف بود.

عطار سپس قسمتی از عمر خود را به رسم سالکان طریقت در سفر گذراند و از مکه تا ماورالنهر به مسافرت پرداخت و در این سفرها بسیاری از مشایخ و بزرگان زمان خود را زیارت کرد.

در مورد مرگ عطار نیز روایت های مختلفی وجود دارد و بعضی می گویند که او در حمله مغولان به شهر نیشابور به دست یک سرباز مغول کشته شد و زمان مرگ او احتمالاً بین سالهای 627 یا 632 هجری قمری بوده است.

آرامگاه عطار در نزدیکی شهر نیشابور واقع شده است.

ویژگی های آثار

عطار شاعری است که شیفته عرفان و تصوف است. کلام عطار ساده گیر است. او با سوز و گداز سخن می گوید و اگر چه در فن شاعری به پای استادانی چون سنایی نمی رسد ولی سادگی گفتار او وقتی با دل سوختگی همراه می شود بسیار تأثیرگذار است.

عطار در مثنوی "منطق الطیر" با بیان رموز عرفان، سالک این راه را قدم به قدم تا مقصود می برد.

عطار در سرودن غزل های عرفانی نیز بسیار توانا است و اندیشه ژرف او به بهترین شکل در این اشعار نمود یافته است.

عطار برای بیان مقصود خود از همه چیز از جمله تمثیلات و حکایت هایی که حیوانات قهرمان آن هستند بهره جسته است و امروزه می توان مثنوی "منطق الطیر" را یکی از مهمترین فابل ها در ادب فارسی دانست.

عطار از معدود شاعرانی است که در طول زندگی خود هرگز زبان به مدح کسی نگشود و هیچ شعری از او که در آن امیر پادشاهی را ستوده باشد یافت نمی شود.

آثار

دیوان اشعار:

1- مجموعه قصاید و غزلیات عطار، که بیشتر آنها عرفانی و دارای مضمونهای بلند صوفیانه است به نام "دیوان عطار" چند بار چاپ شده است.

2- منطق الطیر

3- الهی نامه

4- مصیبت نامه

5- مختار نامه

6- تذکرة الاولیا

نمونه آثار

نمونه ای از شعر عطار

دریغا

ندارد درد ما درمان دریغا ----- بماندم بی سرو سامان دریغا

در این حیرت فلک ها نیز دیری است----- که میگردند سرگردان دریغا

رهی بس دور میبینم در این ره----- نه سر پیدا و نه پایان دریغا

چو نه جانان بخواهد ماند و نه جان----- ز جان دردا و از جانان دریغا

پس از وصلی که همچون یاد بگذشت ----- در آمد این غم هجران دریغا

نمونه ای از نثر عطار از "تذکرة الاولیاء"

حکایتی از ذوالنون مصری

نقل است که جوانی بود و پیوسته بر صوفیان انکار کردی.

یک روز شیخ انگشتری خود به وی داد و گفت: "پیش فلان نانوا رو و به یک دینار گرو کن".

انگشتری از شیخ بستد و ببرد. به گرو نستدند. باز خدمت شیخ آمد و گفت: "به یک درم بیش نمی گیرند".

شیخ گفت: "پیش فلان جوهری بر تا قیمت کند." ببرد. دو هزار دینار قیمت کردند. باز آورد و با شیخ گفت. شیخ گفت: "علم تو با حال صوفیان، چون علم نانواست بدین انگشتری". جوان توبه کرد و از سر آن انکار برخاست.

رجب ماه خودسازی و توشه گرفتن است. هفتمین ماه از سال هجری قمری رجب نام دارد که نباید فضیلت آن را به بوته فراموشی سپرد زیرا در میان ماههای دوازده ‏گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههای دیگر از حرمت و قداست ‏برخوردار می ‏باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کریم با تعبیر «حرم‏» یعنی برخوردار از حرمت ‏یاد شده است که یکی از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام می ‏باشد.

رسول اکرم (ص) فرموده ‏اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت‏ به پایه آن نمی ‏رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می‏گردد.»

امام هفتم (ع) فرموده ‏اند: رجب نام نهری است در بهشت که از شیر، سفیدتر و از عسل، شیرین‏تر است; هر کس یک روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بیاشامد.

مروری بر آثار قاسم هاشمی نژاد

قاسم هاشمی نژاد نویسنده، روزنامه نگار، مصحح و مترجم ایرانی بود. او در دهه۱۳۴۰ در روزنامه آیندگان نقد ادبی می نوشت و در سال ۱۳۵۸ یکی از بهترین رمان های پلیسی ایران را با نام فیل در تاریکی نوشت که مشهورترین اثر وی به شمار می رود.

از قاسم هاشمی نژاد سه مجموعه شعر تا پیش از مرگش منتشر شده بود: «پری خوانی» (1358)، «تک چهره در دو قاب» (١٣٥٩) و «گواهی عاشق اگر بپذیرند» (1373) منتشر شد. این سه دفتر شعر، چند روزی بعد از مرگ هاشمی نژاد در کتابی با عنوان «بازخرید دیاران گمشده» در نشر بوتیمار منتشر شد. چندی پیش از مرگ هاشمی نژاد، کتابی با عنوان «راه ننوشته» در نشر هرمس منتشر شد که عنوان فرعی اش «با قاسم هاشمی نژاد درباره کتاب هایش» بود. این کتاب، گفت وگویی طولانی با هاشمی نژاد است که توسط علی اکبر شیروانی انجام شده و به سیاق اغلب کارهای هاشمی نژاد عنوان اصلی کتاب برگرفته از آثار قدما است: « پننوشته، حالت نفی از فعل نوشتن، به معنی طرد کردن و درنوردیدن و سپردن. راه ننوشته اشاره دارد به سطری از جلال الدین محمد بلخی در غزلیات شمس: راه شدی گر نبدی اینهمه گفتار مرا. این گفتارها همانا آن راه ننوشته است.» این کتاب بخش های مختلفی دارد و هر بخش به یکی از آثار هاشمی نژاد پرداخته است.

اولین رمان پلیسی

کتاب های خوشمزه پیشنهاد دهید

گفتگو با الیکا عبدالرزاقی

ساخت تیزر سینمایی دختر شینا بهانه ای شد برای گفتگو با امین زندگانی و الیکا عبدالرزاقی در مورد کتابخوانی و شیوه های نوینی که در حال حاضر برای ترغیب به خواندن وجود دارد.

بخش اول ،گفتگو با امین زندگانی بود، در ادامه بخش دوم این گفتگو را می خوانید:

بخش دوم: الیکا عبدالرزاقی

از تجربه حضورتون در تیزر سینمایی دختر شینا بگویید؟ مطالعه کتاب باعث این تصمیم شد؟
ما در خواندن کتاب بسیار ضعیف هستیم و آمار کتابخوانی پایینی داریم. الان نسل جدید فقط در صفحات اجتماعی هستند؛ تصاویر لحظه ای که هیچ عمقی ندارد را در ذهن شان ثبت می کنند و هیچ امکانی برای یادگیری، مطالعه و خلاقیت پیدا نمی کنند و این لطمه بزرگی است برای نسل آینده. ما بچه هایی هستیم که با رمان بزرگ شدیم، تعداد زیادی از ما با مطالعه بزرگ شدیم. حداقل چیزی که به ما معرفی شده قصه های خوب برای بچه های خوب بوده برای کتابخوانی.
من سال ها این دغدغه را داشتم که در این زمینه فعالیتی انجام بدم. وقتی به من پیشنهاد شد رمان را مطالعه کردم و کلا کار را دوست داشتم. رمان هایی که با ارزش هستند، رمان هایی که لازم هست معرفی شوند و حتی رمان هایی که به روز نیستند اما نیاز به معرفی دارند، چه چیزی بهتر از اینکه یک رسانه این کار را بر عهده بگیرد؛ مثل همین تیزر که تجربه جذابی برای من بود. کارگردان کار بسیار دقیق و حساب شده می دانست چه کاری می خواهد و بسیار خوش فکر و خوش ذوق ایده خوبی برای اجرا داشت.

فکر می کنید ساخت این تیزر در جذب مخاطب چه قدر موفق بوده؟

تاثیر گذاری تبلیغات کتاب آنقدر بود که من رفتم شهر کتاب و پرسیدم فروش کتاب به چه شکل بوده، چون تقریبا شرط بسته بودم اگر مردم وارد کتاب فروشی شوند نمی توانند فقط دختر شینا بخرند، اگر کتاب دختر شینا را بخرند احتمالا یکی دو جلد کتاب دیگر هم می خرند یا حداقل نگاهی به لیست کتاب ها می اندازند. چیزی که برای من همیشه وجود دارد این است که خرید یک کتاب جدید همان حس و حال دوران کودکی و دبستان و شروع مدرسه رفتن را برای من دارد، یک حس تازگی. البته من تقریبا  با خود مدرسه خاطرات خوشی ندارم؛ اما مثل خیلی ها حاشیه های مدرسه خاطره های بیشتری برایم داشته.
نسل جدید هم به چنین چیزی احتیاج دارد، البته هم نسل های ما هم به یک هولی احتیاج داشتند که فکر می کنم این کار بی تاثیر نبوده و باید مدام تکرار شود و تبلیغات برای کتاب و رمان های جدید باشد تا به نقطه ای برسیم که مثل کشورهای دیگر در خیابان ها بیلبوردهای طرح جلد کتاب ببینیم. و این اتفاق بزرگ و خوبی است که بتوانیم در تلویزیون به این شکل برای یک کتاب تبلیغ کنیم.

خیلی ها ابتدای پخش تیزر فکر می کردند تبلیع مربوط به سریال یا فیلم است. این خوش ساختی کار کمک خوبی به جذب مخاطب کرد.
درسته؛ اما نکته ای وجود دارد. کارگردانی خوش ذوقی که قطعا آینده خوبی هم در سینما خواهد داشت می آید اقدامی می کند و این کار را راه می اندازد اما بعد از مدتی که امیدوارم این اتفاق نیفتد و پیش بینی من درست نباشد دست زیاد می شود و کارهای بی کیفیت تولید می شود. اول خوشحال هستیم از این اتفاق اما به مرور کارها دم دستی و بدون فکر انجام می شود.

در واقع کارها به تکرار می افتد.
کاش به تکرار بیفتد، به مرور فقط  فضایی برای کسب درآمد ایجاد می شود و سعی می کنند کتاب هایی را معرفی کنند که مجوز گرفتنش راحت تر باشد. شروع می کنند به محاسبه کردن اعداد و ارقام برای اینکه بتوانند جایی برای منبع درآمد پیدا کنند و کم کم مخاطب زده می شود. اگر بدون فکر کار تکرار شود دیگر اثرگذار نیست، مردم می گویند باز برای کتاب تیزر ساختند پس حتما یک کتاب افتضاح را معرفی کردند.
یعنی یا تبدیل به یک کار جناحی می شود یا اینکه کاملا از فضای فرهنگی دور می شود، که من امیدوارم این اتفاق لااقل در عرصه کتاب نیفتد و به همین شکل پیش برود تا آدم های خوش ذوق جذب شوند و فیلم بسازند برای تبلیغ یک کتاب، کتاب هایی که ارزشمند باشند و فقط به دلیل سفارش و رابطه معرفی نشوند و یا فقط در یک حوزه خاص.

مثلا کتاب های دفاع مقدس، ما در این زمینه کتاب های بسیار خوبی داریم اما اگر در همین کتاب ها بحث سفارشی بودن و صرف موضوع ارزشی داشتن  فقط مدنظر باشد بعد از مدتی هم اثر گذاری اش کم می شود هم اینکه اطمینان مخاطب از بین می برد.
دقیقا اگر استارتش در این زمینه بخورد خیلی خوب است. اما باید دنبال کتاب هایی رفت که ارزش معرفی کردن داشته باشند. گاهی حتی در کلمات، دایره واژگان نویسندگان اینقدر ضعیف است که فکر می کنی چطور روش شده بنویسد. به نظر من باید ممیزی از این دست وجود داشته باشد. فقط نبینیم قابل پخش هست یا نه باید ببینیم از نظر ارتقای فرهنگی قابل پخش هست، به لحاظ گسترش دایره لغات خواننده، به جهت کمک به تخیل و... چه قدر ارزش دارد. ما همان قدر که در زمینه کتابخوانی ضعیف هستیم در موضوعات دیگر هم ضعف داریم.

مثلا به نظر من ما اجازه نداریم تئاتر مدرن کار کنیم، خیلی ها به این نظر من اعتراض دارند که چرا می گویی نباید کارهای خاص انجام شود، چون ما در مملکتی هستیم که درصد زیادی از مردم ما تئاتر ندیدند. ما برای اولین مواجهه می آییم یک کار آوانگارد مدرن و عجیب که فقط آدم های خاصی آن سبک را دنبال می کنند نشان می دهیم. طرف بلیط می خرد و وارد سالن هم می شود اما برای همیشه خداحافظی می کند چون هنوز با این سبک آشنا نیست. برای همین می گویم اگر قرار است کار مدرن با سبک و سیاق خاص اتفاق بیفتد باید در سالن هایی اتفاق بیفتد که خاص باشند و توضیح داده شود، در مورد کتاب هم همین. شما باید آشنا باشی به فضایی که واردش می شوی آشنا باشی از سبکی که قرار است دنبال کنی اطلاعات داشته باشی. مخصوصا وقتی با طیف نوجوانی روبه رو هستیم که تازه می خواهد مسیرش را پیدا کند.

یعنی برای کتابخوانی باید سلیقه مخاطب را جهت دهی کنیم؟

ما به عنوان فرهنگ ساز باید سلیقه را تزریق کنیم و به عنوان کسانی که قرار است در ارتقای فرهنگ و سلیقه نقش داشته باشیم باید بنیانگذار چیزی باشیم که بهترین شکل است؛ باید مسیر کتابخوانی درست را به نوجوان نشان دهیم. من خودم در خانواده ای کتابخوان متولد شدم؛ خوب خانواده کتابخوان من را راهنمایی کردند و هر دوره ای گفتند حالا این را بخوان و من سبک های مختلفی خواندم و تصمیم گرفتم سبک مطالعه ام این باشد ولی وقتی در خانواده کتاب نخوان متولد شدی وضعیت فرق دارد. اگر قرار باشد یک سری کتاب معرفی کنیم که ارزش خواندن ندارند، نوجوانی که تازه کتاب باز کرده از خواندن زده می شود، می گوید صفحاتی که در فضای مجازی دنبال می کنم جذاب تر است این چه جذابیتی دارد. پس هم باید جذاب باشد و هم به ارتقای فرهنگ و سلیقه مخاطب کمک کند. اگر پیشنهاد ما بد مزه باشد کلا طرف را از غذا خوردن می اندازیم.

سلیقه کتابخوانی خود شما چه موضوعاتی است؟
عموما کتاب هایی که به شکل عام راجع به فلسفه روانشناسی است دوست دارم و دنبال می کنم اما رمان خوانم. رمان های بزرگ و خوبی که ترجمه می شوند را می خوانم. بیشتر ترجمه می خوانم و معمولا هر یکی دوماه سری به شهر کتاب می زنم و کتاب هایی که مترجم های بهتری دارند می گیرم. رمان های پر فروش سال، رمان هایی که پر فروش نیستند اما خوبند و نویسنده هایی دارند که از قبل آثارشان را خواندم و اطلاعات دارم. کتابخوانی تقریبا بخشی از زندگی من هست حتی اگر دو صفحه باشد و فرصت زیاد نداشته باشم. شعر هم می خوانم البته یک سالی هست که کم شده ولی همیشه حالم را خوب می کند.

اسم بردن از بهترین کتاب خوانده شده برای شمایی که زمان زیادی را مطالعه می کنید و کتاب های زیادی خواندید کار سختی است اما کتاب هایی هستند که علاقه مندی به کتابخوانی را بیشتر می کنند یا ماندگاری زیادی در ذهن دارند.
من از دبستان کتاب می خواندم که بیشترش هم کتاب های تصویری بود. قصه های خوب برای بچه های خوب باعث شد شروع کنم به کتابخوانی اما چیزهایی که من را درگیر به کتابخوانی کرد رمان های طولانی بود که خوا ندم مثل کتاب های ژان کریستف، رومن رولان. آن هم نه به این دلیل که دنبالش بودم، مادرم این کتاب ها را می خواند و دوست داشت و من هم دلم می خواست بخوانم. مثلا اول راهنمایی بودم که رومن رولان می خواندم یا گذر از رنج های تولستوی. کتاب های مختلف، اما چیزی که باعث شد کلا فکر کنم کتاب چیز با ارزشی است و برایم مهم هست، هشت سالم بود که پدرم دوجلد کتاب به من هدیه داد و گفت می دانم برای خواندنش خیلی زوده ولی دوست دارم الان بهت هدیه بدم. کتاب نامه های جواهر لعل نهرو به دخترش بود و آن کتاب که دو جلد هست اولین کتابی بود که هدیه گرفتم اما مربوط به بزرگ سال ها بود و خیلی برایم با ارزش بود. اما بعدا خواندم. در شانزده هفده سالگی به دلیل اینکه کلاس های بازیگری رفتم مجبور بودم بیشتر وقتم را صرف نمایش نامه کنم. تاریخ تئاتر و زندگی نامه بخوانم و این موضوعات هم بخشی از سلیقه کتابخوانی من شد.
شما وقتی عادت کنید به کتابخوانی اعتیاد می شود. اگر افکار پریشان دارید، دغدغه دارید و... بهترین کار برای تمرکز کردن کتاب خواندن است و بعد از مدتی عادتی می شود که نمی توانید ترک کنید و اگر کتاب نخوانید حالتان بد می شود.

نبض خود را در اختيار بگيريد

 امروزه مطالعه يكى از مهم‏ترين روش ‏هاى افزايش معلومات است كه اگر به طور صحيح انجام شود مى‏توان در مدت زمان كوتاه اطلاعات بسيارى كسب نمود.امروزه علم گسترش بسيارى يافته و روز به روز بر دامنه آن افزوده مي گردد. از سويى مشغله‏ هاى دنياى مادى همواره فرصت‏ هاى مطالعه را كمتر مي كند. بنابراين با آموختن روش‏ هاى علمى مطالعه مي ‏توان در مدت اندكى اطلاعات وسيعى به دست آورد.

ايجاد انگيزه

يكى از مهم‏ترين عواملى كه به يادگيرى مطالب كمك مي كند و يادگيرى را سهل و سريع مي سازد انگيزه است. «انگيزه به حالت‏ هاى درونى اُرگانيسم كه موجب هدايت رفتارى به سوى نوعى هدف مى‏شود اشاره مي كند.» در واقع انگيزه از مهم‏ترين عواملى است كه پيشرفت فرد را تأمين مى‏كند. انگيزه درجات مختلفى دارد و در سنين مختلف متفاوت است.انگيزه بر دو نوع است: الف) انگيزه درونى؛ ب) انگيزه بيرونى.

الف) انگيزه درونى مولود عوامل درونى چون باورها، اعتقادات، آرزوها، و غيره است.

ب) انگيزه‏ هاى بيرونى مولود عوامل بيرونى چون: پدر و مادر، معلّم، دوستان، هم كلاسي ها و حتى بعضى از درس‏ ها و كتاب هاست.

فنون ايجاد انگيزه

1. هدف هر درس يا كتاب را در آغاز مطالعه دقيقا بدانيد. 2. مطالب كتاب را از ساده به دشوار ياد بگيريد. 3. از رقابت و چشم و هم چشمى پرهيز نماييد.  4. براى يادگيرى مطالب كتاب از چند روش استفاده كنيد. به عنوان مثال مباحثه كردن، تمرين و تكرار و...  5. تا آن جا كه ممكن است فصل‏ هاى يك درس را با يكديگر و درس‏ هاى ديگر را با هم مربوط سازيد.

6. مطالب آموخته شده را تا حد ممكن در موقعيت‏ هاى روزمره خود به كار ببريد و از اين مطالب مثال بسازيد. 7. هيچ گاه از نام درس نهراسيد.

اگر دانش ‏آموز و دانشجو بداند كه چرا فلان كتاب را مطالعه مي ‏كند و مدت زمان لازم براى مطالعه و يادگيرى آن چه مقدار است؟ مطالب پيچيده كتاب كدام قسمت است؟ و زمان يادگيرى مناسب آن چه موقع است؟ موفق‏تر خواهد بود

تنظيم برنامه

براى مطالعه، برنامه‏ اى مشخص و در عين حال به حد كفايت انعطاف‏ پذير، چنان كه در عمل قابل اجرا باشد لازم است؛ زيرا داشتن «برنامه مشخص مطالعه» نيروى تمركز حواس را زياد مى‏كند. اگر دانش‏ آموز و دانشجو بداند كه چرا فلان كتاب را مطالعه مى‏كند و مدت زمان لازم براى مطالعه و يادگيرى آن چه مقدار است؟ مطالب پيچيده كتاب كدام قسمت است؟ و زمان يادگيرى مناسب آن چه موقع است؟ موفق‏تر خواهد بود تا اين كه بدون دانستن پاسخ اين سؤالات مطالعه را آغاز كند.

زيرا پاسخ به اين سؤالات، تمركز حواس را فراهم مي سازد و كوشش فراوان براى تأمين اين تمركز را به حداقل مي رساند. با تنظيم برنامه مشخص مطالعه و اجراى دقيق آن از ابتداى سال تحصيلى، دانش‏آموز مى‏تواند از خطر انباشتن مغز در آخرين دقايق پيش از امتحان اجتناب كند.

در تنظيم برنامه بايد به نكات ذيل توجه داشت:1. برنامه بايد قابل انعطاف باشد. 2. براى مطالعه هر درس وقت كافى منظور كنيد. 3. برنامه را متناسب با روحيه شخصى خود تنظيم كنيد. 4. مرور هفتگى درس‏ ها را در برنامه بگنجانيد. 5. وقت مطالعه هر درس حتى الامكان نزديك‏تر به ساعات آن درس تعيين شود. 6. هر جلسه مطالعه را به چند قسمت تقسيم كنيد.

رفع مزاحم‏ ها يا منحرف كننده‏ هاى حواس

شايد برايتان بارها اتفاق افتاده باشد هنگام مطالعه صداى تلويزيون يا راديو يا حضور يك ميهمان و... توجّه شما را به خود جلب كرده و وقتى به خود مى‏آييد متوجه مي شويد مدّت زيادى از وقت خود را تلف كرده‏ ايد و از زمان مطالعه هم چيزى باقى نمانده است، به اين عوامل كه باعث انصراف شما از مطالعه مي شود منحرف كننده‏ هاى حواس مي گويند. براى رهايى از اين امر در مواقعى كه منحرف كننده‏ ها بيرونى هستند بايد مواردى كه قابل كنترل هستند را از اطراف خود دور كنيد. براى رهايى از منحرف كننده‏ هاى درونى نيز بايد فواصل زمانى تمركز روى درس مورد مطالعه را كوتاه كنيد يا بعد از خواندن هر صفحه نكته بردارى نماييد.

زمان مطالعه

يكى از عاقلانه‏ ترين و در عين حال مشكل ‏ترين قوانين مطالعه، داشتن برنامه منظم و به كار گرفتن آن است. بهترين زمان مطالعه بستگى به موقعيت و عادات فردى افراد دارد، بعضى‏ها عادت دارند تا نيمه‏ هاى شب بيدار بمانند، بعضىي ها صبح زود و... افراد بايد خودشان نبض خود را در اختيار بگيرند و وقت مطالعه را براى خود تعيين كنند. به طور كلى مي توان گفت كه دروس حفظ كردنى را صبح زود بهتر مي ‏شود فرا گرفت، اما در هر حال هيچ زمانى براى مطالعه و فراگيرى نامناسب نيست.

توصيه‏ هايى در رابطه با وقت مطالعه

1. واقع‏گرا باشيد (ساعتى را كه براى تمدد اعصاب لازم داريد در برنامه خود بگنجانيد)

2. براى درس‏هايى كه به صورت خطابه و سخنرانى توسط استاد در كلاس ايراد مى‏گردد، بلافاصله بعد از پايان درس فرصتى براى مطالعه در نظر بگيريد.

3. براى جلوگيرى از انباشته شدن ساعات مطالعه آن را در طول روز پخش كنيد.

4. براى هر ساعت درس، حداقل دو ساعت مطالعه و تمرين در نظر بگيريد.

5. بالاتر از همه وقت را غنيمت بشماريد و از آن كمال استفاده را ببريد.

محيط مناسب براى مطالعه

ايجاد محيطى كه براى مطالعه شخص شما مناسب باشد، اهميت بسيار دارد. 1. اتاقى مختص مطالعه تعيين كنيد. اتاقى را انتخاب كنيد كه هر روز، و در صورت امكان در ساعت‏ هاى معيّنى از روز در اختيار شما باشد. 2. مكان مطالعه به گونه‏اى باشد كه در آن «صداى عبور و مرور» و ساير موجبات انصراف حواس حداقل باشد. 3. جريان هواى تازه را در اتاق تأمين نماييد. تمركز حواس نيازمند حداكثر كارآيى و كفايت جسمى و روحى است. اتاقى كه اكسيژن به اندازه كافى ندارد استعداد و كفايت جسمى روحى را كاهش مي دهد، و وقتى شرايط جسمى و روحى فراهم نباشد تمركز حواس به وجود نمى‏آيد. بنابراين جريان هواى تازه را در اتاق تأمين نماييد. 4. درجه حرارت مكان مطالعه را ملايم نگاه داريد.

5. براى اتاق مطالعه نور مناسب در نظر بگيريد. در شرايط معمولى و عملى، نورى معادل بيست و پنج تا سى شمع براى مطالعه لازم است. علاوه بر نورى كه مخصوص ميز مطالعه است، همه فضاى اتاق بايد به حدّ كافى روشن باشد. نور كافى مانع ايجاد تضاد نورى ميان دو قسمت از فضاى اتاق مى‏شود. تباين و تضادّ نورى موجب كشيدگى و خيرگى چشم مي ‏شود، و خيرگى سبب خستگى سريع چشم است.