برای تعیین اجزای اصلی جمله ابتدا باید به فعل و نوع گذرا و ناگذر بودنش توجه کنیم و ضمناً به نوع ساختمان فعل هم باید دقّت کنیم که ساده یا مرکب بودنش در ساخت اجزای جمله تأثیر دارد ؛ پس اولین کار این است که ببینیم فعل جمله گذراسات یا نه . برای تشخیص آن ، ابتدا فعل را از لحاظ اسنادی بودن و گذرا به مسند بودن تعیین می کنیم ( است ، بود ، شد ، گشت ) که اگر از این نوع فعل ها بود اسنادی است و گذرا به مسند و در جمله به دنبال مسند خواهیم بود و مسند را با طرح سؤال ( چه طور ، چه جور یا چه نوع + فعل اسنادی ) پیدا می کنیم یعنی؛ هر کلمه ای را بتوانیم به جای چه طور بگذاریم ، مسند خواهد بود مثل :
شاگردان کوشا موفق می شوند .
ابتدا نهاد را که مشخص کردیم و چون فعل اسنادی است ( می شوند ) می پرسیم ، شاگردان چه طور می شوند ؟ در جواب می گوییم « موفق » یعنی می توانیم واژه ی « موفق » را جای چه طور بگذاریم ، پس موفق ، مسند است . مثال های دیگر :
در داستان های حماسی ایران ،چهره ی انقلابی کاوه بی نظیر است .
چون فعل اسنادی است می پرسیم چهره ی انقلابی کاوه چه طور است ؟ در جواب می گوییم : بی نظیر است . پس واژه ی « بی نظیر » مسند جمله است .
- جمشید فرمانروای کشور ایران بود .
جمشید چه طور بود ؟ « فرمانروا » بود . پس فرمانروا مسند است .
- ضحّاک در داستان های ایرانی ، مظهر خوی شیطانی است .
می پرسیم : ضحّاک چه طور است ؟ می گوییم : مظهر خوی شیطانی است . پس واژه ی « مظهر خوی شیطانی » مسند جمله است . مثال های دیگر ک
- ضحاک به کیفر کارهای زشت خود گرفتار بود .
چه طور بود ؟ گرفتار بود .
- فروغ بی رنگ مهتاب به آرامی پهن می گشت . چه طور می گشت ؟ « پهن » می گشت .
- صوت قرآنشان روح نواز ملکوتیان بود . روح نواز = مسند .
- شهد در کام من و توست شرنگ . شرنگ = مسند .
- بس که بی شرمانه و پست است ای تزویر . بی شرمانه و پست = مسند .
- جرقه ای برای آتش زدن و سوختن شهر امپراتوران کافی است . کافی = مسند .
البته لازم به توضیح است که گاهی متمم جای مسند می نشیند و فعل اسنادی است مثل : مناظره ی مست و هشیار از بهترین قطعات پروین اعتصامی است . چه طور است ؟ از بهترین قطعات پروین اعتصامی .
- علی از اهالی کوچه ی ما است . علی چه طور است ؟ از اهالی کوچه ی ما = مسند .
توجه:
توجه داشته باشید که فعل ها ی ماضی نقلی( شنیده است ) و بعید ( گفته بود )و فعل های مجهول ( خوانده شد) را از فعل های اسنادی حساب نکنیم .
تعداد مشاهده
(1296)
نظرات
(0)